Бид ээлжит ярилцлагын зочноор тогооч Ному Ерөг урилаа. Та түүнийг Инстаграм дээрх монгол болон бусад төрлийн хоолнуудын бүтээлч бичлэгүүдээр нь сайн мэднэ. Тэрээр бидэнтэй хамгийн дуртай жороо хуваалцаж англи хэл сурсан энгийн арга болон эрүүл хооллолтын талаарх бодлоо ярилцаж суусан юм. Түүний инстаграм хаягийг эндээс харж, харин хоолны жоруудтай нь эндээс танилцаарай. 

Би бүр бага байхаас хоол хийх дуртай хүүхэд байсан юм. Дөрвөн настайгаасаа эхлээд хоол хийх сонирхлоо нээж төрөл бүрийн хоолнуудыг туршиж эхэлсэн, улмаар долоон настайдаа бие даагаад хоол хийх чадвартай болчихсон байсан юм. 

Тухайн үедээ гэрийнхээ бүх хоолыг хийдэг байсан би төгсөөд сонирхлынхоо дагуу тогоочоор суралцана хэмээн сэтгэл шулуудсан байв. Ийнхүү ахлах сургуулиа төгсөөд тогоочийн академид суралцаж мэргэжлийн тогооч болсон юм. Академидаа суралцаж төгсөөд 4-5 жил гал тогоонд ажилласан. 

Анх хоолонд, хоол хийх урлагт дурласан нь эмээтэй минь холбоотой. Эмээ маань төрөл бүрийн, маш гоё хоолнууд хийж өгдөг байсан нь өөрөө туршиж үзэх сэдлийг өгсөн болов уу гэж боддог. Одоо хоолны контент бүтээдгээс гадна “Niji” кафе, бэйкэриг хамтран ажиллуулдаг. 

Анх контент бүтээгч болъё гэж бодож эхлээгүй. Зүгээр хийсэн хоолныхоо зургийг нь аваад Инстаграм хаягтаа оруулдаг байсан юм. Удалгүй олон хүмүүс хийсэн хоолны маань жорыг асуух болсон. Тэгээд жороо танилцуулж зөвхөн зурган хэлбэрээр пост оруулдаг байсан ч бичлэг хийх сонирхлынхоо дагуу бичлэг оруулж эхэлснээр илүү олон хүнд хүрч эхэлсэн. 

Өдгөө ийнхүү идэвхтэй контент хийдэг нь монгол ёс заншлаа таниулж, дэлгэрүүлэх хүсэлтэй минь холбоотой билээ. 3-4 жилийн өмнө би монгол түүх, соёлдоо дурлаж, улмаар гүнзгий судалж эхлэх болсон юм. Юун түрүүнд гадаад хүмүүс Монголын хоол хүнс, ёс заншлын талаар судалж мэдэхэд хангалттай мэдээлэл интернэтэд байдаггүй харамсалтай санагдсан. 

Хоёрдугаарт, Монголчууд бид, ялангуяа залуу үеийнхэн маань ёс заншлаа мартаад байгаа юм шиг санагддаг юм. Тийм ч учраас гадаад хүмүүст өөрсдийн соёлоо таниулахаас гадна монгол залуу үеийнхнээ монгол үндэсний хоол, соёлдоо илүү дурлаасай гэсэн зорилгоор контентуудаа бүтээдэг. 

Англи, монгол хэлтэй гэр бүлд өссөн нь англи хэлний мэдлэгт минь нөлөөлсөн гэж боддог. Ээж маань мэргэжлийн англи хэлний орчуулагч, багш мэргэжилтэй. Бага байхдаа зурагтаар Cartoon Network, Nickelodeon их үздэг байсан. Эгч, дүү нартайгаа англи, монголоор хольж ярьж өссөн. Тэгэхээр амьдралын хэв маяг болж сурч өссөн байна. 

Нью-Йорк хотын Bon Appétit сэтгүүл болон тэдний Youtube хуудаст дуртай. Уг сэтгүүл нь олон чиглэлийн тогооч нартай хамтарч ажилладаг бөгөөд тогооч бүр нь өөрсдийн нэвтрүүлэгтэй. Миний хамгийн үзэх дуртай тогооч нар гэвэл нарийн боовны тогооч Claire Saffitz, Brad Leone нар байна. Саяхан Claire Saffitz-ийн “Dessert Person: Recipes and Guidance for Baking with Confidence: A Baking Book” гээд номыг Стора-аар захиалсан. Түүнээс гадна Joshua Weissman гээд тогоочийн Youtube сувгийг үзэх дуртай. 

Бага байхдаа гэртээ хоол хийх үедээ зурагтаар хоолны нэвтрүүлгүүд их үзэж дагаж хийдэг байсан. Орц материал олддоггүй үед өөрөө мэдээд олон зүйлсээр орлуулаад хийчихдэг байсан. Үүнээс үүдээд хийж буй хоолнууддаа өөрийн өнгө аясыг шингээж жор зохиож эхэлсэн гэж боддог. 

Гал тогоонд ажиллаж байх үед тогтсон жор дагаж хоол хийдэг байсан учраас бүтээлчээр сэтгэх бололцоо бага байдаг байсан. Тиймдээ ч амралтын өдрүүдэд гэртээ өөрийн жоруудаа туршиж үздэг байв. Харин одоо контент бүтээх ажлаараа дамжуулан шинэ зүйлсээ чөлөөтэй турших боломжтой болсондоо баяртай байдаг. Ерөнхийдөө сониуч байдаг зан чанар маань нөлөөлсөн байх. 

Яг одоогоор хамгийн дуртай жор маань бол Чацарганатай Crème Brûlée маань байна. Мөн ‘cheesecake’ хийхдээ крем чийзний оронд аарц орлуулж хийсэн аарцтай тортны жор маань бас гоё. Ингээд харвал монгол хоол хүнс, орцноос шингээж хийсэн жорууддаа хамгийн дуртай байдаг байх нь. 

Мэдээж ямар төрлийн хоол хийх гэж байгаагаас хамаарна. Жишээлбэл, нарийн боов хийх гэж байгаа хүнд төмөр сээтгэн хутгуур, маслоны хутга, резинэн хутгуур зэрэг хэрэг болдог. 

Гэхдээ айл бүрийн гал тогоонд чанартай хутга, модон халбага, савх гэсэн гурван хэрэгсэл заавал байх ёстой гэж боддог.  

Эрүүл хооллолтын талаарх хүн бүрий бодол янз бүр байдаг шүү дээ. Миний хувьд бол 80/20-ын зарчим баримталдаг. 80 хувьд нь эрүүл зөв хооллож 20 хувьд нь өөрийгөө хорьж цагдалгүй эрхлүүлэх гэх мэт.

Эрүүл хооллох гэж хэтэрхий хичээж туйлширснаар хүн түүнээсээ стрессдээд эхэлдэг. Юуг, ямар цагт, ямар нөхцөлд, хэр хэмжээтэй идэхээс эрүүл хооллолт шалтгаалдаг гэж боддог. Жишээлбэл би 16/8-ын харьцаатай мацаг барьдаг буюу өдрийн 8 цагт нь хооллож үлдсэн 16 цагт нь мацаг барьдаг. 

Эрүүл хооллолт нь улс үндэстэн бүрд ялгаатай. Миний бодлоор бидний өвөг дээдэс ямар хоол идэж байсан, тэр жишгээр хооллож чадвар эрүүл хооллож чадна гэж итгэдэг. Хүний бие физиологи зургаан үеэр өөрчлөгдөж хувьсаж байдаг. Тэгэхээр би эрүүл байя гэвэл хөдөө амьдардаг эмээгээсээ үлгэр жишээ авч хооллох нь зөв юм.  

Юун түрүүнд энэ нь манай орны газарзүйн байршил, соёл, түүхээс хамаарна. Жишээлбэл, монголчууд хүйтний улиралд махаа иддэг нь өндөрлөг газарт буюу хуурай сэрүүн орчинд амьдардагтай холбоотой. Харин дулааны улиралд махаа багасгаж цагаан идээгээ илүү иддэг. Мөн бид бие организмдаа хэрэгтэй байгаа ашигтай бактериа өөрсдийн исгэсэн тарагнаасаа л авдаг шүү дээ.

Даяаршил буюу маш олон орны соёлын нөлөөгөөр улс үндэстний онцлог бүхий хоол хүнсээ идэх нь багасаад байгаа. Арван хүний найм нь харшилтай байдаг нь ч үүнтэй холбоотой болов уу гэж боддог. 

Хүний биед нэн шаардлагатай байдаг ашигтай бактерийг авч үзье. Аливаа нэгэн иссэн, дарсан зэрэг хоол хүнс идсэнээр ашигтай бактери нэмэгдэж байдаг. Солонгосчуудын хувьд кимчи, Япончуудын хувьд мисо шөл, харин монголчуудын хувьд тараг гэх мэт. Тэгэхээр түүх, соёл уламжлалаа эргэн харж, биологийн онцлог, хэмнэлдээ тохируулж хооллох хэрэгтэй юм.

Хоол болон үйлчилгээний хувьд таалагддаг гурван газар бол Rosewood Kitchen + Enoteca, Takesan Miso Ramen, бас Bitsy & Co байна. 

Нөөц бололцоогоороо аль болох гэртээ дадлага хийж туршиж үзэхийг зөвлөнө. Ямар нэгэн зүйлд баригдалгүй чөлөөтэй сэтгэж, тууштай байгаарай. 

Гадаад орны ресторанууд мишелиний од авдаг шиг монгол хоол мөн адил олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдөж “fine dining” байж чадна гэдгийг харуулахуйц ресторан нээх хүсэлтэй. Англиар бол “Re-engineered Mongolian cuisine” гэнэ. Өөрөөр хэлбэл монгол хоолны онцлогийг нь алдагдуулалгүй илүү өндөр түвшинд аваачих юм. Энэ зорилготойгоо холбоотойгоор идэвхтэй судалгаа хийсээр байна. Дийлэнхдээ хөдөө амьдардаг хүмүүс дээр очиж ярилцаж туршлага судалж байгаа.

Залуу хүмүүсийг монгол соёл уламжлалаа битгий мартаасай гэж зөвлөмөөр байдаг. Соёл заншлаа сонирхож дурлаж чадвал цаашдаа бүр илүү хайрлаж нандигнах сэтгэл төрдгийн тод жишээ нь би өөрөө юм. Багаасаа барууны соёлтой танилцаж өссөн би судалж эхэлснээсээ хойш монгол соёлдоо өдгөө улам л дурлаж байна. Тиймээс олон мянган жилийн түүхтэй ёс заншлаа хадгалж үе хойчдоо үлдээхийг эрхэмлээрэй.